*TBMM'nin açılması (23 Nisan 1920)
*1921 ve 1924 anayasalarının hazırlanması
*Saltanatın kaldırılması (1 Kasım 1922)
*Cumhuriyetin ilan edilmesi (29 Ekim 1923)
*Siyasi partilerin kurulması
*Kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesi (1934)
*Ordunun siyasetten ayrılması (1924)
28 Ocak 2014 Salı
Halkçılık ilkesi doğrultusunda yapılan inkılâplar
*TBMM'nin açılması (1920)
*Cumhuriyetin ilanı (1923)
*Soyadı Kanunun çıkarılması (1934)
*Kadınlara siyasi hakların verilmesi (1934)
*Millet mektepleri ve Halkevlerinin açılması
*Kılık Kıyafet Kanunu'nun kabulü (1925)
*Aşar vergisinin kaldırılması (1925)
*Toplumda ayrıcalık belirten unvanların kaldırılması (1934)
*Cumhuriyetin ilanı (1923)
*Soyadı Kanunun çıkarılması (1934)
*Kadınlara siyasi hakların verilmesi (1934)
*Millet mektepleri ve Halkevlerinin açılması
*Kılık Kıyafet Kanunu'nun kabulü (1925)
*Aşar vergisinin kaldırılması (1925)
*Toplumda ayrıcalık belirten unvanların kaldırılması (1934)
Milliyetçilik İlkesi Doğrultusunda Yapılan İnkılâplar
*Milli bir Türk Devletinin kurulması
*TBMM'nin açılması (1920)
*Kabotaj Kanunu'nun çıkarılması (1926)
*Türk Tarih Kurumunun kurulması (1931)
*Türk Dil Kurumunun kurulması (1932)
*Kapitülasyonların kaldırılması
*Bağımsız gümrük politikasının uygulanması
*Yabancılara ait iktisadi kuruluşların ulusallaştırması
*Türk Parasını Koruma Kanunu'nun çıkarılması
*Okullarda derslerin Türkçe okutulması
*TBMM'nin açılması (1920)
*Kabotaj Kanunu'nun çıkarılması (1926)
*Türk Tarih Kurumunun kurulması (1931)
*Türk Dil Kurumunun kurulması (1932)
*Kapitülasyonların kaldırılması
*Bağımsız gümrük politikasının uygulanması
*Yabancılara ait iktisadi kuruluşların ulusallaştırması
*Türk Parasını Koruma Kanunu'nun çıkarılması
*Okullarda derslerin Türkçe okutulması
Devletçilik ilkesi doğrultusunda yapılan inkılâplar
*Bazı özel Türk kuruluşlarının devletleştirilmesi
*Milli Korunma Kanunu
*Yabancılara ait ekonomik kuruluşların devletleştirilmesi
*Kalkınma planlarının hazırlanması (I. ve II. beş yıllık sanayi planları)
*Devlet Bankalarının kurulması (Sümerbank, Etibank)
*Milli Korunma Kanunu
*Yabancılara ait ekonomik kuruluşların devletleştirilmesi
*Kalkınma planlarının hazırlanması (I. ve II. beş yıllık sanayi planları)
*Devlet Bankalarının kurulması (Sümerbank, Etibank)
Laiklik İlkesi Doğrultusunda Yapılan İnkılâplar
*Saltanat kaldırıldı (1 Kasım 1922).
*Halifelik kaldırıldı (3 Mart 1924).
*3 Mart 1924'te Şer'iyye ve Evkaf Vekâleti kaldırıldı. Yerine Diyanet işleri Başkanlığı ve Vakıflar Genel Müdürlüğü kuruldu.
*Tevhid-i Tedrisat Kanunu (Öğretim Birliği Kanunu) çıkartıldı (3 Mart 1924).
*Tekke, zaviye ve türbeler kapatıldı (30 Kasım 1925).
*Medeni Kanun kabul edildi (17 Şubat 1926).
*Şapka inkılâbı yapıldı (1925).
*"Devletin dini İslam’dır." maddesi anayasadan çıkartıldı (10 Nisan 1928).
*Milletvekillerinin yemin şekli değiştirildi (10 Nisan 1928).
*Altı Atatürk ilkesi anayasaya girdi (5 Şubat 1937).
*Halifelik kaldırıldı (3 Mart 1924).
*3 Mart 1924'te Şer'iyye ve Evkaf Vekâleti kaldırıldı. Yerine Diyanet işleri Başkanlığı ve Vakıflar Genel Müdürlüğü kuruldu.
*Tevhid-i Tedrisat Kanunu (Öğretim Birliği Kanunu) çıkartıldı (3 Mart 1924).
*Tekke, zaviye ve türbeler kapatıldı (30 Kasım 1925).
*Medeni Kanun kabul edildi (17 Şubat 1926).
*Şapka inkılâbı yapıldı (1925).
*"Devletin dini İslam’dır." maddesi anayasadan çıkartıldı (10 Nisan 1928).
*Milletvekillerinin yemin şekli değiştirildi (10 Nisan 1928).
*Altı Atatürk ilkesi anayasaya girdi (5 Şubat 1937).
Genel Kültür
1.IMF ye borcumuz 2013 te bitti.
2.2013 Türk dünyası başkenti Eskişehir seçildi
3.2013 yılı UNESCO tarafından Piri Reis yılı ilan edildi.
4.G8 zirvesi 2013′te İngiltere’de G20 zirvesi Rusya’da yapılacak.
5.2013 Yılında AB’ye Hırvatistan 28.tam üye olarak katılacak.
6.2013 yılında Avrupa basketbol şampiyonası Slovenya’da yapılacak
7.2013 yılından itibaren Dünya bankası başkanı Jim Yong Kim oldu.
8.2016 yaz olimpiyatları RİO da yapılacak.
9.2013 yılı Çin’de Türk yılı olarak kutlanacak
10.2013 Arap turizm başkenti BURSA seçildi.
11.2015 EXPO Fuarı MİLANO da yapılacak.
12.2018 dünya kupası Rusya’da.
13.2014 FIBA Dünya Şampiyonasına Türkiye ev sahipliği yapacak.
14.2013 AB dönem başkanları İrlanda-Litvanya’dır.
15.2013 Eurovision İSVEÇ’te yapılacak.
16.2014 Dünya Kupası Brezilya’da.
17.2014 kış olimpiyatları Rusya’da.
18.Euro 2016 Avrupa şampiyonası Fransa’da.
19.Milli savaş gemimiz HEYBELİADA
20.Savaş helikopterimiz ATAK
21.Yerli tankımız ALTAY
21.İnsansız hava aracımız ANKA
22.2013 Akdeniz oyunları Mersin’de.
23.Dünya atletizm şampiyonası Moskova’da.
24.2013 kış olimpiyatları Slovenya’nın MARİBOR şehrinde.
25.2013 yaz olimpiyatları Rusya’da.
26.2013 yılı Avrupa kültür başkentleri: Marsilya(FRANSA) Kosice (SLOVAKYA)
27.2013 Medeniyetler ittifakı forumu Avusturalya’da.
28.Türkiye’nin İlk Kamu Başdenetçisi Mehmet Nihat Ömeroğlu.
29.2014 yılı Türkiye’de İran yılı olarak kutlanacak.
30.2015 yılı Avusturalya’da Türkiye yılı olarak kutlanacak
31.2015 yılı Türkiye’de Avusturalya yılı olarak kutlanacak
32.2016 Dünya botanik Exposu Antalya’da.
33.Uzaydan atlayan adam: Felix Baumgartner
Not:Alıntıdır...
2.2013 Türk dünyası başkenti Eskişehir seçildi
3.2013 yılı UNESCO tarafından Piri Reis yılı ilan edildi.
4.G8 zirvesi 2013′te İngiltere’de G20 zirvesi Rusya’da yapılacak.
5.2013 Yılında AB’ye Hırvatistan 28.tam üye olarak katılacak.
6.2013 yılında Avrupa basketbol şampiyonası Slovenya’da yapılacak
7.2013 yılından itibaren Dünya bankası başkanı Jim Yong Kim oldu.
8.2016 yaz olimpiyatları RİO da yapılacak.
9.2013 yılı Çin’de Türk yılı olarak kutlanacak
10.2013 Arap turizm başkenti BURSA seçildi.
11.2015 EXPO Fuarı MİLANO da yapılacak.
12.2018 dünya kupası Rusya’da.
13.2014 FIBA Dünya Şampiyonasına Türkiye ev sahipliği yapacak.
14.2013 AB dönem başkanları İrlanda-Litvanya’dır.
15.2013 Eurovision İSVEÇ’te yapılacak.
16.2014 Dünya Kupası Brezilya’da.
17.2014 kış olimpiyatları Rusya’da.
18.Euro 2016 Avrupa şampiyonası Fransa’da.
19.Milli savaş gemimiz HEYBELİADA
20.Savaş helikopterimiz ATAK
21.Yerli tankımız ALTAY
21.İnsansız hava aracımız ANKA
22.2013 Akdeniz oyunları Mersin’de.
23.Dünya atletizm şampiyonası Moskova’da.
24.2013 kış olimpiyatları Slovenya’nın MARİBOR şehrinde.
25.2013 yaz olimpiyatları Rusya’da.
26.2013 yılı Avrupa kültür başkentleri: Marsilya(FRANSA) Kosice (SLOVAKYA)
27.2013 Medeniyetler ittifakı forumu Avusturalya’da.
28.Türkiye’nin İlk Kamu Başdenetçisi Mehmet Nihat Ömeroğlu.
29.2014 yılı Türkiye’de İran yılı olarak kutlanacak.
30.2015 yılı Avusturalya’da Türkiye yılı olarak kutlanacak
31.2015 yılı Türkiye’de Avusturalya yılı olarak kutlanacak
32.2016 Dünya botanik Exposu Antalya’da.
33.Uzaydan atlayan adam: Felix Baumgartner
Not:Alıntıdır...
12 Ocak 2014 Pazar
Coğrafya (soru-cevap)
1-Bitki çeşitliğinin en fazla olduğu bölgemiz hangisidir?
-Marmara Bölgesi
2-Maden bakımından zengin olduğu halde endütrisi yeterince gelişmemiş olan bölgemiz hangisidir?
-Doğu Anadolu Bölgesi
3-Turizm gelirleri en fazla olan bölgemiz hangisidir?
-Marmara Bölgesi
4-Termal Turizmin yoğun olduğu bir bölgenin yapısı hakkında ne söylenebilir?
- Kırıklı yer yapısı yaygındır
5-Yatak uzunluğu en fazla olan akarsuyumuz hangisidir?
-Kızılırmak
6-Türkiye deki kapalı havzaların en belirgin özelliği nedir?
-Sularının tatlı olmamasıdır.
7-Türkiye nin 4 mevsimi zamanında yaşayan bir ülke olması neyin sonucudur?
-Matematiksel konumunun sonucudur.
8-Türkiye nin aynı anda 4 mevsimi bölgelerinde yaşaması neyin sonucudur?
-Özel Konumunun sonucudur.
9-Yaz mevsiminde en sıcak bölgemiz hangisidir?
-Güney Doğu Anadolu Bölgesi dir.
(Güneyden gelen SAMYELİ rüzgarlarının etkisi altındadır.)
10-Hiç doğal göl olmayan bölgemiz hangisidir?
-Güney Doğu Anadolu Bölgesi dir.
11-Aliminyumun ham maddesi nedir?
-Boksittir
(Seydişehir de çıkarılır ve burada işlenir.)
12-Gübre hangi madenden üretilir?
-Fosfattan üretilir.
(En çok fosfat çıkarılan bölgemiz Güney Doğu Anadolu Bölgesidir.Mardin,Adıyaman)
13-En az yağış alan bölgemiz neresidir?
-İç Anadolu Bölgesidir.
14-En az orman bulunan bölgemiz hangisidir?
-Güney Doğu Anadolu Bölgesi dir.
(En az yağış alan bölgemiz olmamasına rağmen orman çok azdır.Bunun sebebi buharlaşmanın çok fazla olmasıdır.)
15-Akdeniz iklimi görülen bölgelerimiz
-Akdeniz Bölgesinin kıyı kesimleri
-Güney Doğu Anadolu Bölgesinin batı kesimleri(Orta Fırat böl.)(Gaziantep)
-Marmara Bölgesinin Güney Marmara bölümünün özellikle Ege denizi ve Marmara denizi kıyılarına bakan kısımları
-Ege Bölgesinin kıyı kesimleri
16-Antep fıstığı üretiminde 1. Olan bölgemiz hangisidir?
-Güney Doğu Anadolu Bölgesi dir.
17-Kırmızı Mercimek üretiminde Türkiye de 1. Olan bölgemiz hangisidir?
-Güney Doğu Anadolu Bölgesi dir.
18-Türkiye de pamuk üretimi
- 2008 yılının güncel verilerine göre
1.Güney Doğu Anadolu Bölgesi
2.Ege Bölgesi
3.Akdeniz Bölgesi
19-Güney Doğu Anadolu Bölgesinde GAP ile olan değişmeler?
-*Ürün çeşitliliği artmıştır.
*Tahıl ekim alanı daralmıştır.
*Tahıl ekilen yerlerde verim artmıştır.
*Nadas alanı azalmıştır.(Buna bağlı olarak erezyon azalmıştır.)
*Sebze ve meyve üretimi artmıştır.
*Tarıma bağlı sanayi gelşmiştir.
* Nüfus artmıştır.Göç verme azalmıştır.
20-Türkiye de en çok enerji üreten barajlar
-2008 güncel verilerine göre sıralanmıştır.Eski kaynaklarda sıralama farklı olabilir.
1.Atatürk Barajı (GAP kapsamındadır)
2.Karakaya Barajı
3.Keban barajı
21-Keban ve Karakaya barajları GAP a dahil midir?
-Hayır değildir.GAP projesinden daha önce yapılmış barajlardır.
22-GAP kapsamına giren barajlar
-*Hasankeyf Barajı
*Batman Barajı
*Ilısu Barajı
*Kralkızı Barajı
*Atatük Barajı
-Marmara Bölgesi
2-Maden bakımından zengin olduğu halde endütrisi yeterince gelişmemiş olan bölgemiz hangisidir?
-Doğu Anadolu Bölgesi
3-Turizm gelirleri en fazla olan bölgemiz hangisidir?
-Marmara Bölgesi
4-Termal Turizmin yoğun olduğu bir bölgenin yapısı hakkında ne söylenebilir?
- Kırıklı yer yapısı yaygındır
5-Yatak uzunluğu en fazla olan akarsuyumuz hangisidir?
-Kızılırmak
6-Türkiye deki kapalı havzaların en belirgin özelliği nedir?
-Sularının tatlı olmamasıdır.
7-Türkiye nin 4 mevsimi zamanında yaşayan bir ülke olması neyin sonucudur?
-Matematiksel konumunun sonucudur.
8-Türkiye nin aynı anda 4 mevsimi bölgelerinde yaşaması neyin sonucudur?
-Özel Konumunun sonucudur.
9-Yaz mevsiminde en sıcak bölgemiz hangisidir?
-Güney Doğu Anadolu Bölgesi dir.
(Güneyden gelen SAMYELİ rüzgarlarının etkisi altındadır.)
10-Hiç doğal göl olmayan bölgemiz hangisidir?
-Güney Doğu Anadolu Bölgesi dir.
11-Aliminyumun ham maddesi nedir?
-Boksittir
(Seydişehir de çıkarılır ve burada işlenir.)
12-Gübre hangi madenden üretilir?
-Fosfattan üretilir.
(En çok fosfat çıkarılan bölgemiz Güney Doğu Anadolu Bölgesidir.Mardin,Adıyaman)
13-En az yağış alan bölgemiz neresidir?
-İç Anadolu Bölgesidir.
14-En az orman bulunan bölgemiz hangisidir?
-Güney Doğu Anadolu Bölgesi dir.
(En az yağış alan bölgemiz olmamasına rağmen orman çok azdır.Bunun sebebi buharlaşmanın çok fazla olmasıdır.)
15-Akdeniz iklimi görülen bölgelerimiz
-Akdeniz Bölgesinin kıyı kesimleri
-Güney Doğu Anadolu Bölgesinin batı kesimleri(Orta Fırat böl.)(Gaziantep)
-Marmara Bölgesinin Güney Marmara bölümünün özellikle Ege denizi ve Marmara denizi kıyılarına bakan kısımları
-Ege Bölgesinin kıyı kesimleri
16-Antep fıstığı üretiminde 1. Olan bölgemiz hangisidir?
-Güney Doğu Anadolu Bölgesi dir.
17-Kırmızı Mercimek üretiminde Türkiye de 1. Olan bölgemiz hangisidir?
-Güney Doğu Anadolu Bölgesi dir.
18-Türkiye de pamuk üretimi
- 2008 yılının güncel verilerine göre
1.Güney Doğu Anadolu Bölgesi
2.Ege Bölgesi
3.Akdeniz Bölgesi
19-Güney Doğu Anadolu Bölgesinde GAP ile olan değişmeler?
-*Ürün çeşitliliği artmıştır.
*Tahıl ekim alanı daralmıştır.
*Tahıl ekilen yerlerde verim artmıştır.
*Nadas alanı azalmıştır.(Buna bağlı olarak erezyon azalmıştır.)
*Sebze ve meyve üretimi artmıştır.
*Tarıma bağlı sanayi gelşmiştir.
* Nüfus artmıştır.Göç verme azalmıştır.
20-Türkiye de en çok enerji üreten barajlar
-2008 güncel verilerine göre sıralanmıştır.Eski kaynaklarda sıralama farklı olabilir.
1.Atatürk Barajı (GAP kapsamındadır)
2.Karakaya Barajı
3.Keban barajı
21-Keban ve Karakaya barajları GAP a dahil midir?
-Hayır değildir.GAP projesinden daha önce yapılmış barajlardır.
22-GAP kapsamına giren barajlar
-*Hasankeyf Barajı
*Batman Barajı
*Ilısu Barajı
*Kralkızı Barajı
*Atatük Barajı
8 Ocak 2014 Çarşamba
Genel Notlar
1- İslamiyet'inin Hindistan'a yayılmasında etkili olan Türk-İslam devleti Gaznelilerdir.
2- İslamiyet'ten Önceki Türk Devletlerinde, ölen kişinin silahı ve eşyalarıyla birlikte gömülmesi, ölümden sonra da hayat olduğuna inandıklarını göstermektedir.
3- Macaristan'da yapılan kazılarda Avarlar'a ait pek çok tunç, gümüş ve altın ziynet eşyası bulunmuştur. Bu bilgiye bakılarak Avarlar'ın değerli madenleri tanıdıkları söylenebilir.
4- İslamiyet'ten Önce kurulan Türk Devletlerinde, devlet işlerinin görüşülüp karara bağlandığı yere Kurultay denir.
5- Türklerin Orta Asya'dan göç etmelerinin en önemli nedeni, Kuraklık nedeniyle ekonomik sıkıntı içinde olmalarıdır.
6- Orta Asya'da Türklerin takvim düzenlemiş olmaları, Gökbilim ile ilgilendiklerini göstermektedir.
7- Türkler önceleri göçebe bir yaşam sürdükleri için, yaptıkları sanat eserleri taşınabilir nitelikteydi. Sanat eserleri arasında halıların yaygın olması buna bir kanıt olarak gösterilebilir.
8- Anadolu Selçuklu paralarını, Osmanlı paralarından ayıran özelik; paralarının üzerinde Sultanların portreleri ve aslan resimleri bulunmasıdır.
9- Uygurların Budizm ve Maniheizm dinlerini kabul etmeleri, sanat alanında gelişmelerinde etkili olmuştur.
10- Türk Devletlerinde, önceki dönemlerde ekonomik etkinlikler yalnız hayvancılığa dayanıyordu. Daha sonra bu durum değişmiş, tarım önem kazanmıştır. Tarım Uygurlar zamanında önem kazanmaya başlamıştır.
11- Karahanlılar Devletinin Türk tarihindeki önemi; İlk Müslüman Türk devleti olmasıdır.
12- Anadolu Selçuklu döneminde esnaflar, Ahi topluluğu olarak örgütlenmiştir.
13- Selçuklular bölge veya eyaletlerin başına idareci olarak atadıkları şehzadelerin yanına ''Atabey'' ünvanlı kişileri de verirlerdi. Bu uygulamadaki temel amaç şehzadeleri devlet yönetimiyle ilgili konularda yetiştirmek.
14- Türk Denizciliğinin Anadolu Selçukluları Dönemine kadar gelişmemesinde başlıca etken, Ülke topraklarının coğrafi konumudur.
15- Çin'den başlayarak Ön Asya'ya ulaşan İpek Yolu'nun geçtiği yerler zaman zaman değişmiştir. Güçlü devlet ve kabilelerin tutumlarında değişme olması bu durumun oluşmasında etkili olmuştur.
16- Türk adının millet olarak geçtiği, Türk Edebiyatı ve Tarihinin ilk yazılı örnekleri olan edebi metinler, Orhun Anıtlarıdır.
17- İslamiyet öncesi Türklerde her türlü devlet işlerinin görüşülüp, karara bağlandığı kuruma Toy (Kurultay) denir.
18- Malazgirt savaşından sonra Anadolu'da kurulan ilk Türk Beyliklerin, Artukoğulları, Saltukoğulları, Danişmentliler, Mengücekoğulları dır.
19- Selçuklularda ve Osmanlılarda gelişemeyen sanat dalı heykelciliktir.
20- Türkiye Selçuklu devletinde İznik ve Konya başkentlik yapmış şehirlerimizdir.
21- İslâmiyet öncesi Türk tarihinin ve edebiyatının en önemli Türkçe kaynaklarından biri olan Orhun Yazıtları, Kutluk (II. Göktürk) devleti dönemine aittir.
22- Türk devlet yöneticileri İslâmiyet öncesi dönemde, Kağan ünvanını kullanmışlardır.
23- Uygurlara ait destanlar, Türeyiş ve Göç destanlarıdır.
24- Tefsir, Hadis, Fıkıh ve Kelam, İslami bilimlerdir.
25- Öğrenimin vakıflar sayesinde ücretsiz olarak sürdürülmesi ve İslâm dünyasına yayılması, Selçuklular döneminde gerçekleşmiştir.
26- Nizamülmülk, Alparslan'dan aldığı yetki ile hangi kurumun açılmasında Türk İslâm tarihinde ilk olmuştur? Bağdat Nizamiye Medresesi
27- Anadolu Selçuklu Devletinde ticareti geliştirmek için gerekli ana yollar üzerinde, Kervansaraylar inşa edilmiştir.
28- Edirne ilinde, Anadolu Selçuklu devletinden kalma eser bulunmaz.
29- Türk İslam devletlerin de Sultanın Müslüman halkının gözünde meşru bir egemen güç olarak kabul edilmesi, Hutbe ile sağlanırdı.
30- Orta Asya Türklerinde varlığı sürekli olmayan toplumsal ve siyasal birime Budun denir.
31- Yenisey Yazıtları ve Manas Destanı, Kırgızlara aittir.
32- İslamiyet öncesi Türk Devletlerinin ortak özellikleri; Devlet boyların birleşmesiyle kurulur, Temel ekonomik yapı hayvancılığa dayalıdır, Önemli kararlar Kurultay tarafından alınır, Yerleşik yaşam biçimi yaygın değildir
33- İslamiyet öncesi kurulan Türk devletlerinden Uygurlar bir çok yönüyle diğerlerinden farklı özelliklere sahiptir.
34- Orta Asya Türklerinde ceza infaz sisteminde uzun süreli hapis cezalarının uygulanmamış olmasının temel nedeni, Göçebe yaşam biçiminin egemen olmasıdır.
35- Malazgirt Savaşı'ndan sonra başlayan Anadolu'nun Türkleşmesi sürecinin başlarını araştıran bir kişi dönemin mimari eserlerini öncelikle, Erzurum yöresinde araştırması gerekir.
36. Anadolu Selçuklularında yer alan mimari yapılardan kervansaray ve Bedesten doğrudan ticari faaliyetlerle ilgilidir.
37- Anadolu Selçuklu plastik sanatında en çok işlenen konu, İnsan-Hayvan-bitki
38- İslam öncesi Türk Devletlerinde; I. Önemli kararlarda Kurultaya danışırlar II. Yönetimde öncelik hanedana aittir.III. Hakanların yetkileri töre tarafından sınırlandırılmıştır.IV. Hakanların önemli dini törenleri doğrudan yönetmeleri istenirdi.
39-Anadolu Selçukluları ve Osmanlılarda birçok hizmeti bir arada vermek için inşa edilen külliyelerin ana yapısı Camidir.
40- Anadolu Selçuklu dönemine ait eserler; Sivas Gök Medrese - Eşrefoğlu Camii - Sultan Han
41-Anadolu Selçuklularında dini, sosyal, kültürel etkinliği bir arada verilmesini sağlayan mimari yapılara Külliye denir.
42- Türk-İslam devletlerinde Saltanatın Müslüman halk tarafından meşru görülmesi için Sultan adına hutbe okutulur, Para bastırılırdı.
43- İslam öncesi Orta Asya'da heykel sanatının geliştiğini söyleyen biri Orhun Anıtlarını görüşlerine kanıt olarak gösterebilir.
44- Orhun yazıtlarının özellikleri; Türk adının geçmesi, Türkçe yazılmış olması, İlk Türk alfabesinin kullanılması, İlk milli yazılı kaynak olması, Göktürkler Hakkında bilgi vermesi.
2- İslamiyet'ten Önceki Türk Devletlerinde, ölen kişinin silahı ve eşyalarıyla birlikte gömülmesi, ölümden sonra da hayat olduğuna inandıklarını göstermektedir.
3- Macaristan'da yapılan kazılarda Avarlar'a ait pek çok tunç, gümüş ve altın ziynet eşyası bulunmuştur. Bu bilgiye bakılarak Avarlar'ın değerli madenleri tanıdıkları söylenebilir.
4- İslamiyet'ten Önce kurulan Türk Devletlerinde, devlet işlerinin görüşülüp karara bağlandığı yere Kurultay denir.
5- Türklerin Orta Asya'dan göç etmelerinin en önemli nedeni, Kuraklık nedeniyle ekonomik sıkıntı içinde olmalarıdır.
6- Orta Asya'da Türklerin takvim düzenlemiş olmaları, Gökbilim ile ilgilendiklerini göstermektedir.
7- Türkler önceleri göçebe bir yaşam sürdükleri için, yaptıkları sanat eserleri taşınabilir nitelikteydi. Sanat eserleri arasında halıların yaygın olması buna bir kanıt olarak gösterilebilir.
8- Anadolu Selçuklu paralarını, Osmanlı paralarından ayıran özelik; paralarının üzerinde Sultanların portreleri ve aslan resimleri bulunmasıdır.
9- Uygurların Budizm ve Maniheizm dinlerini kabul etmeleri, sanat alanında gelişmelerinde etkili olmuştur.
10- Türk Devletlerinde, önceki dönemlerde ekonomik etkinlikler yalnız hayvancılığa dayanıyordu. Daha sonra bu durum değişmiş, tarım önem kazanmıştır. Tarım Uygurlar zamanında önem kazanmaya başlamıştır.
11- Karahanlılar Devletinin Türk tarihindeki önemi; İlk Müslüman Türk devleti olmasıdır.
12- Anadolu Selçuklu döneminde esnaflar, Ahi topluluğu olarak örgütlenmiştir.
13- Selçuklular bölge veya eyaletlerin başına idareci olarak atadıkları şehzadelerin yanına ''Atabey'' ünvanlı kişileri de verirlerdi. Bu uygulamadaki temel amaç şehzadeleri devlet yönetimiyle ilgili konularda yetiştirmek.
14- Türk Denizciliğinin Anadolu Selçukluları Dönemine kadar gelişmemesinde başlıca etken, Ülke topraklarının coğrafi konumudur.
15- Çin'den başlayarak Ön Asya'ya ulaşan İpek Yolu'nun geçtiği yerler zaman zaman değişmiştir. Güçlü devlet ve kabilelerin tutumlarında değişme olması bu durumun oluşmasında etkili olmuştur.
16- Türk adının millet olarak geçtiği, Türk Edebiyatı ve Tarihinin ilk yazılı örnekleri olan edebi metinler, Orhun Anıtlarıdır.
17- İslamiyet öncesi Türklerde her türlü devlet işlerinin görüşülüp, karara bağlandığı kuruma Toy (Kurultay) denir.
18- Malazgirt savaşından sonra Anadolu'da kurulan ilk Türk Beyliklerin, Artukoğulları, Saltukoğulları, Danişmentliler, Mengücekoğulları dır.
19- Selçuklularda ve Osmanlılarda gelişemeyen sanat dalı heykelciliktir.
20- Türkiye Selçuklu devletinde İznik ve Konya başkentlik yapmış şehirlerimizdir.
21- İslâmiyet öncesi Türk tarihinin ve edebiyatının en önemli Türkçe kaynaklarından biri olan Orhun Yazıtları, Kutluk (II. Göktürk) devleti dönemine aittir.
22- Türk devlet yöneticileri İslâmiyet öncesi dönemde, Kağan ünvanını kullanmışlardır.
23- Uygurlara ait destanlar, Türeyiş ve Göç destanlarıdır.
24- Tefsir, Hadis, Fıkıh ve Kelam, İslami bilimlerdir.
25- Öğrenimin vakıflar sayesinde ücretsiz olarak sürdürülmesi ve İslâm dünyasına yayılması, Selçuklular döneminde gerçekleşmiştir.
26- Nizamülmülk, Alparslan'dan aldığı yetki ile hangi kurumun açılmasında Türk İslâm tarihinde ilk olmuştur? Bağdat Nizamiye Medresesi
27- Anadolu Selçuklu Devletinde ticareti geliştirmek için gerekli ana yollar üzerinde, Kervansaraylar inşa edilmiştir.
28- Edirne ilinde, Anadolu Selçuklu devletinden kalma eser bulunmaz.
29- Türk İslam devletlerin de Sultanın Müslüman halkının gözünde meşru bir egemen güç olarak kabul edilmesi, Hutbe ile sağlanırdı.
30- Orta Asya Türklerinde varlığı sürekli olmayan toplumsal ve siyasal birime Budun denir.
31- Yenisey Yazıtları ve Manas Destanı, Kırgızlara aittir.
32- İslamiyet öncesi Türk Devletlerinin ortak özellikleri; Devlet boyların birleşmesiyle kurulur, Temel ekonomik yapı hayvancılığa dayalıdır, Önemli kararlar Kurultay tarafından alınır, Yerleşik yaşam biçimi yaygın değildir
33- İslamiyet öncesi kurulan Türk devletlerinden Uygurlar bir çok yönüyle diğerlerinden farklı özelliklere sahiptir.
34- Orta Asya Türklerinde ceza infaz sisteminde uzun süreli hapis cezalarının uygulanmamış olmasının temel nedeni, Göçebe yaşam biçiminin egemen olmasıdır.
35- Malazgirt Savaşı'ndan sonra başlayan Anadolu'nun Türkleşmesi sürecinin başlarını araştıran bir kişi dönemin mimari eserlerini öncelikle, Erzurum yöresinde araştırması gerekir.
36. Anadolu Selçuklularında yer alan mimari yapılardan kervansaray ve Bedesten doğrudan ticari faaliyetlerle ilgilidir.
37- Anadolu Selçuklu plastik sanatında en çok işlenen konu, İnsan-Hayvan-bitki
38- İslam öncesi Türk Devletlerinde; I. Önemli kararlarda Kurultaya danışırlar II. Yönetimde öncelik hanedana aittir.III. Hakanların yetkileri töre tarafından sınırlandırılmıştır.IV. Hakanların önemli dini törenleri doğrudan yönetmeleri istenirdi.
39-Anadolu Selçukluları ve Osmanlılarda birçok hizmeti bir arada vermek için inşa edilen külliyelerin ana yapısı Camidir.
40- Anadolu Selçuklu dönemine ait eserler; Sivas Gök Medrese - Eşrefoğlu Camii - Sultan Han
41-Anadolu Selçuklularında dini, sosyal, kültürel etkinliği bir arada verilmesini sağlayan mimari yapılara Külliye denir.
42- Türk-İslam devletlerinde Saltanatın Müslüman halk tarafından meşru görülmesi için Sultan adına hutbe okutulur, Para bastırılırdı.
43- İslam öncesi Orta Asya'da heykel sanatının geliştiğini söyleyen biri Orhun Anıtlarını görüşlerine kanıt olarak gösterebilir.
44- Orhun yazıtlarının özellikleri; Türk adının geçmesi, Türkçe yazılmış olması, İlk Türk alfabesinin kullanılması, İlk milli yazılı kaynak olması, Göktürkler Hakkında bilgi vermesi.
ANADOLU BEYLİKLERİ--------(GEMiCi HAKKO)
• G.germiyanoğulları
• E..Eretna devleti
• M..menteşeoğulları
• C..candaroğulları
• H..hamitoğulları
• A..Aydınoğulları
• K..karamanoğuları
• K..karesi oğulları
• O..Osmanoğulları
• E..Eretna devleti
• M..menteşeoğulları
• C..candaroğulları
• H..hamitoğulları
• A..Aydınoğulları
• K..karamanoğuları
• K..karesi oğulları
• O..Osmanoğulları
Tarih Notları
1. Birinci Dünya Savaşı
• Osmanlı Devletinin I.Dünya savaşı içinde paylaşıldığı ilk antlaşma Sykes Picottur.
• Sivilya Savunma Teşkilatı ilk defa I.Dünya Savaşı sırasında kurulmuştur.
• I.Dünya savaşında Osmanlı Devletinin açtığı ilk cephe Kafkas Cephesidir.
• I.Dünya Savaşında Osmanlı Devletinin elinden çıkan ilk yer Kıbrıs’tır.
• I.Dünya Savaşında başarılı olduğumuz ilk ve tek cephe Çanakkale Cephesidir
• I.Dünya Savaşı sonunda imzalanan ilk antlaşma Versay Antlaşmasıdır.
• Osmanlı Devletinde bağımsızlığını kazanan son balkan devleti Arnavutluktur.
• İşgallere silahla karşı koyma kararı ilk defa İzmir Müdafaa Hukuk Kongresinde verilmiştir.
• İzmit’in Yunanlılara verilmesi ilk defa Paris Barış Konferansında kararlaştırılmıştır.(1919)
• I.Dünya Savaşından sonra imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşmasıyla Osmanlı Devleti fiilen sona ermiştir.
• I. Dünya Savaşından sonra başlayan işgalleri Türk halkının ilk tepkisi direniş cemiyetleri kurmak olmuştur.
Mondros, İşgaller ve Cemiyetler
• Mondros’tan sonra işgal edilen ilk yer Musul’dur.(İngilizler)
• İtilaf devletlerinin Mondros’tan sonra kontrol altına aldıkları ilk yer boğazlar ve Marmara bölgesidir.
• İzmir’in Yunanlara verilmesi ilk defa Paris Barış Konferansında kararlaştırılmıştır.
• İşgallere silahla karşı koyma kararı ilk defa İzmir Müdafaa-i hukuk Kongresinde verilmiştir.
• Kuvay-ı milliye deyimini ilk kez İstanbul Milli Kongre Cemiyeti kullanmıştır.
• Kuvay-ı Milliye hareketi ilk defa Yunan işgaline karşı kurulmuştur.
• Yayınlanan ilk genelge Havza Genelgesidir.
• Manda ve Himaye fikri ilk defa İtilaf Devletleri tarafından Paris konferansından sonra ortaya atıldı.
• İşgale karşı kurulan ilk cemiyet Trakya Paşaeli Cemiyetidir.
• İşgallere karşı ilk tepki, protesto ve mitingler yoluyla olmuştur.
• Batıda açılan ilk cephe Ayvalık Cephesidir.
• Batıdaki cemiyetler ilk defa Balıkesir Kongresinde birleştirilmiştir.
• Milli mücadelenin haklılığını gösteren ilk uluslar arası belge Amiral Bristol Raporudur.
• İşgallere karşı ilk direniş Güney Cephesinde Fransızlara karşı yapılmıştır.
2. Kurtuluş Savaşı'nda Hazırlık Dönemi
• Yayınlanan ilk genelge Havza Genelgesidir.
• Kurtuluş Savaşının amacı, gerekçesi ve yönetimi ilk defa Amasya Genelgesinde belirtilmiştir.
• Vatanın kurtulması için hep birlikte mücadele edileceği Amasya Genelgesinde ilk kez belirtilmiştir.
• Türk milletine milli egemenlik yolunda yapılan ilk çağrı Amasya Genelgesidir.
• Rejimin değişeceği yolundaki ilk işaretler Amasya Genelgesinde verilmiştir.
• Milli bir heyetin kurulması ilk defa Amasya Genelgesinde kararlaştırılmıştır.(temsil kurulu)
• İstanbul hükümetinin halka karşı sorumluluğunu yerine getirmediği ilk defa Amasya Genelgesinde belirtilmiştir
• Mustafa Kemal'in yayınladığı ilk ihtilal bildirgesi Amasya Genelgesidir.
• Mustafa Kemal'in başkanlığını yaptığı ilk siyasi kuruluş Temelsiz Kuruldur.
• İlk düzenlenen kongre Erzurum Kongresidir
• Mustafa Kemal'in sivil olarak katıldığı ilk kongre Erzurum Kongresi'dir.
• Kapitülasyonlara ilk defa Erzurum Kongresinde tepki gösterilmiştir.
• Vatanın bütünlüğünü ilgilendiren kararlar ilk defa Erzurum Kongresinde alınmıştır.
• Manda ve himayenin reddedilmesiyle Milli egemenliğin koşulsuz olarak gerçekleştirileceği ilk defa Erzurum Kongresinde belirtilmiştir.
• Kuvay-ı Milliye deyimini ilk kez İstanbul Milli Kongre Cemiyeti kullanmıştır.
• Temsil.Kurulu ilk kez Erzurum Kongresinde kurulmuştur.(bölgesel)
• Misak-ı milli düşüncesi ilk defa Erzurum kongresinde ortaya atılmıştır.
• Hükümet kurma fikri ilk defa Erzurum kongresinde ortaya çıktı
• Vatanın bütününü ilgilendiren kararlar ilk defa Erzurum kongresinde alınmıştır
• ilk milli kongre Sivas kongresidir
• temsil kurulu ilk kez Sivas kongresinde milletleştirildi
• Temsil heyeti yürütme yetkisini Sivas kongresinden sonra Ali Fuat Paşayı batı cephesi komutanlığına atayarak kullanmıştır
• Halka milli mücadeleyi anlatmak için kurulan ilk gazete irade-i milliyedir
• Milli mücadelenin ilk siyasi başarısı damat Ferit hükümetinin düşürülmesi
• İstanbul hükümeti ile temsil heyeti arasındaki ilk görüşme Amasya görüşmesidir
• milli mücadeleciler ile İstanbul hükümeti arasındaki sorunlar ilk defa Amasya görüşmesi ile çözülmeye çalışılmıştır
• Erzurum ve Sivas kongreleri kararları ilk defa son Osmanlı mebusan meclisinde kabul edilerek resmileşti
• İstanbul hükümeti temsil heyetini ilk olarak Amasya görüşmesi ile tanımıştır
• ulusal örgütlerin birleştirilmesi ilk defa Sivas kongresinde olmuştur
• Kapitülasyonlara ilk tepki misak-ı milliye ile olmuştu
3. Birinci TBMM Dönemi
• ilk meclis 23 nisan 1920 de toplanmıştır
• ilk demokratik meclis I. Türkiye büyük millet meclisidir
• Meclisin ve hükümetin ilk başkanı Mustafa kemaldir
• güçlerin Birliği ilkesini benimseyen ilk meclis I. TBMM’dir
• İlk anayasa 20 ocak 1921 de kabul edilmiştir (teşkilat-ı esasiye)
• TBMM’nin isyanları karşı aldığı ilk önlem hıyanet-i vataniye kanunudur
• İstanbul mahkemeleri ilk defa I. TBMM döneminde kurulmuştur
• İstanbul hükümeti milli mücadeleyi resmen ilk olarak Amasya görüşmeleri ile tanınmıştır
4. kurtuluş savaşı dönemi
• kurtuluş savaşında başarılı olan ilk cephe doğu cephesidir
• işgallere karşı ilk direniş güney cephesinde Fransızlara karşı yapılmıştır
• İlk kapana cephe doğu cephesidir
• misak-ı milliye katılan ilk yer Kars dır
• Sevr antlaşmasını onaylamayan ilk devlet Ermenistan’dır
• misak-ı milliyi ilk kabul eden devlet Ermenistan’dır
• batıda açılan ilk cephe ayvalık cephesidir
• Kuvay-ı Milliye’nin başarılı olduğu ilk cephe güney cephesidir
• düzenli ordunun savaştığı ilk ve tek cephe batı cephesidir
• düzenli ordunun ilk başarısı birinci İnönü savaşıdır
• misak-ı milliyeyi tanıyan ilk Avrupa devleti Sovyet Rusya’dır
• misak-ı milliden verilen ilk taviz Batum’dur
• Anadolu’dan çekilen ilk itilaf devleti İtalya’dır
• TBMM’nin ilk askeri başarısı Ermenistan savaşıdır
• TBMM ilk siyasi zaferi gümrü antlaşmasıdır (3 aralık 1920)
• düzenli orduların ilk zaferi I. İnönü savaşıdır
• TBMM hükümetini tanıyan ve siyasi ilişkileri kuran ilk Müslüman devlet Afganistan’dır (dostluk antlaşması)
• Ermenistan ilk Avrupa devleti Rusya ilk itilaf devleti Fransa dır
• Moskova antlaşması (19 mart 1921) ile ilk defa bir Avrupa devleti misak-ı milliyeyi tanımıştır.
• İtilaf devletleri TBMM’yi ilk defa Londra Konferansına çağırarak tanımışlardır.(11 Mart 1921)
• İtilaf Devletlerinin TBMM’yi ilk defa Londra konferansına çağırarak tanımışlardır(11 mart 1921)
• İtilaf devletlerinin TBMM yi çağırdıkları ilk resmi görüşme Londra konferansıdır.
• Doğu sınırımız ilk defa Kars antlaşması ile kesin şeklini almıştır (13 ekim 1921)
• TBMM ile antlaşma imzalayan ilk itilaf devletleri Fransa’dır (Ankara antlaşması 20 ekim 1921)
• Güney sınırımız ilk defa Fransızlarla yapılan Ankara antlaşması ile belirtilmiştir
• Kahramanlık unvanını alan ilk şehir Maraş tır
• Anadolu’dan çekilen ilk itilaf devleti İtayladır
• Kütahya-Eski şehir savaşları kurtuluş savaşının ilk ve son yenilgisidir
• Mustafa kemal paşa ilk defa Kütahya-Eskişehir savaşlarından sonra başkomutanlık makamına getirilmiştir
• Mustafa Kemal in komutan olarak katıldığı ilk savaş Sakarya savaşıdır
• Yunan ordusu ilk defa Sakarya dan sonra taarruzda savunmaya Türk ordusu da savunmadan taarruza geçmiştir
• TBMM ordularının ilk taarruzu Büyük taarruzdur
• İtilaf devletleri ilk defa Lozan Barış antlaşması ile misak-ı milliyi tanımışlardır
5. Cumhuriyet dönemi
• İlk cumhur başkanı Mustafa Kemal paşadır
• İlk başbakan İsmet İnönü
• ilk siyasi parti cumhuriyet halk partisidir
• Cumhuriyet halk partisini ilk başbakanı Mustafa kemaldir
• ilk muhalefet partisi terakkiperver Cumhuriyet fırkasıdır
• Çok partili hayata ilk kez 1946 da geçilmiştir
• Cumhuriyet rejimine karşı ilk isyan Şeyh Said isyanıdır
• Laikliğe geçisin ilk aşaması Saltanatın kaldırılmasıdır
• İlk planlı ekonomi 1933-39 yılları arasında uygulanmıştır
• Türkiye Cumhuriyetinin kurduğu ilk banka İş bankasıdır (1924)
• Maden sanayinde ilk açılan farika Karabük demir - çelik fabrikasıdır (1939)
• Osmanlı Devletinin I.Dünya savaşı içinde paylaşıldığı ilk antlaşma Sykes Picottur.
• Sivilya Savunma Teşkilatı ilk defa I.Dünya Savaşı sırasında kurulmuştur.
• I.Dünya savaşında Osmanlı Devletinin açtığı ilk cephe Kafkas Cephesidir.
• I.Dünya Savaşında Osmanlı Devletinin elinden çıkan ilk yer Kıbrıs’tır.
• I.Dünya Savaşında başarılı olduğumuz ilk ve tek cephe Çanakkale Cephesidir
• I.Dünya Savaşı sonunda imzalanan ilk antlaşma Versay Antlaşmasıdır.
• Osmanlı Devletinde bağımsızlığını kazanan son balkan devleti Arnavutluktur.
• İşgallere silahla karşı koyma kararı ilk defa İzmir Müdafaa Hukuk Kongresinde verilmiştir.
• İzmit’in Yunanlılara verilmesi ilk defa Paris Barış Konferansında kararlaştırılmıştır.(1919)
• I.Dünya Savaşından sonra imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşmasıyla Osmanlı Devleti fiilen sona ermiştir.
• I. Dünya Savaşından sonra başlayan işgalleri Türk halkının ilk tepkisi direniş cemiyetleri kurmak olmuştur.
Mondros, İşgaller ve Cemiyetler
• Mondros’tan sonra işgal edilen ilk yer Musul’dur.(İngilizler)
• İtilaf devletlerinin Mondros’tan sonra kontrol altına aldıkları ilk yer boğazlar ve Marmara bölgesidir.
• İzmir’in Yunanlara verilmesi ilk defa Paris Barış Konferansında kararlaştırılmıştır.
• İşgallere silahla karşı koyma kararı ilk defa İzmir Müdafaa-i hukuk Kongresinde verilmiştir.
• Kuvay-ı milliye deyimini ilk kez İstanbul Milli Kongre Cemiyeti kullanmıştır.
• Kuvay-ı Milliye hareketi ilk defa Yunan işgaline karşı kurulmuştur.
• Yayınlanan ilk genelge Havza Genelgesidir.
• Manda ve Himaye fikri ilk defa İtilaf Devletleri tarafından Paris konferansından sonra ortaya atıldı.
• İşgale karşı kurulan ilk cemiyet Trakya Paşaeli Cemiyetidir.
• İşgallere karşı ilk tepki, protesto ve mitingler yoluyla olmuştur.
• Batıda açılan ilk cephe Ayvalık Cephesidir.
• Batıdaki cemiyetler ilk defa Balıkesir Kongresinde birleştirilmiştir.
• Milli mücadelenin haklılığını gösteren ilk uluslar arası belge Amiral Bristol Raporudur.
• İşgallere karşı ilk direniş Güney Cephesinde Fransızlara karşı yapılmıştır.
2. Kurtuluş Savaşı'nda Hazırlık Dönemi
• Yayınlanan ilk genelge Havza Genelgesidir.
• Kurtuluş Savaşının amacı, gerekçesi ve yönetimi ilk defa Amasya Genelgesinde belirtilmiştir.
• Vatanın kurtulması için hep birlikte mücadele edileceği Amasya Genelgesinde ilk kez belirtilmiştir.
• Türk milletine milli egemenlik yolunda yapılan ilk çağrı Amasya Genelgesidir.
• Rejimin değişeceği yolundaki ilk işaretler Amasya Genelgesinde verilmiştir.
• Milli bir heyetin kurulması ilk defa Amasya Genelgesinde kararlaştırılmıştır.(temsil kurulu)
• İstanbul hükümetinin halka karşı sorumluluğunu yerine getirmediği ilk defa Amasya Genelgesinde belirtilmiştir
• Mustafa Kemal'in yayınladığı ilk ihtilal bildirgesi Amasya Genelgesidir.
• Mustafa Kemal'in başkanlığını yaptığı ilk siyasi kuruluş Temelsiz Kuruldur.
• İlk düzenlenen kongre Erzurum Kongresidir
• Mustafa Kemal'in sivil olarak katıldığı ilk kongre Erzurum Kongresi'dir.
• Kapitülasyonlara ilk defa Erzurum Kongresinde tepki gösterilmiştir.
• Vatanın bütünlüğünü ilgilendiren kararlar ilk defa Erzurum Kongresinde alınmıştır.
• Manda ve himayenin reddedilmesiyle Milli egemenliğin koşulsuz olarak gerçekleştirileceği ilk defa Erzurum Kongresinde belirtilmiştir.
• Kuvay-ı Milliye deyimini ilk kez İstanbul Milli Kongre Cemiyeti kullanmıştır.
• Temsil.Kurulu ilk kez Erzurum Kongresinde kurulmuştur.(bölgesel)
• Misak-ı milli düşüncesi ilk defa Erzurum kongresinde ortaya atılmıştır.
• Hükümet kurma fikri ilk defa Erzurum kongresinde ortaya çıktı
• Vatanın bütününü ilgilendiren kararlar ilk defa Erzurum kongresinde alınmıştır
• ilk milli kongre Sivas kongresidir
• temsil kurulu ilk kez Sivas kongresinde milletleştirildi
• Temsil heyeti yürütme yetkisini Sivas kongresinden sonra Ali Fuat Paşayı batı cephesi komutanlığına atayarak kullanmıştır
• Halka milli mücadeleyi anlatmak için kurulan ilk gazete irade-i milliyedir
• Milli mücadelenin ilk siyasi başarısı damat Ferit hükümetinin düşürülmesi
• İstanbul hükümeti ile temsil heyeti arasındaki ilk görüşme Amasya görüşmesidir
• milli mücadeleciler ile İstanbul hükümeti arasındaki sorunlar ilk defa Amasya görüşmesi ile çözülmeye çalışılmıştır
• Erzurum ve Sivas kongreleri kararları ilk defa son Osmanlı mebusan meclisinde kabul edilerek resmileşti
• İstanbul hükümeti temsil heyetini ilk olarak Amasya görüşmesi ile tanımıştır
• ulusal örgütlerin birleştirilmesi ilk defa Sivas kongresinde olmuştur
• Kapitülasyonlara ilk tepki misak-ı milliye ile olmuştu
3. Birinci TBMM Dönemi
• ilk meclis 23 nisan 1920 de toplanmıştır
• ilk demokratik meclis I. Türkiye büyük millet meclisidir
• Meclisin ve hükümetin ilk başkanı Mustafa kemaldir
• güçlerin Birliği ilkesini benimseyen ilk meclis I. TBMM’dir
• İlk anayasa 20 ocak 1921 de kabul edilmiştir (teşkilat-ı esasiye)
• TBMM’nin isyanları karşı aldığı ilk önlem hıyanet-i vataniye kanunudur
• İstanbul mahkemeleri ilk defa I. TBMM döneminde kurulmuştur
• İstanbul hükümeti milli mücadeleyi resmen ilk olarak Amasya görüşmeleri ile tanınmıştır
4. kurtuluş savaşı dönemi
• kurtuluş savaşında başarılı olan ilk cephe doğu cephesidir
• işgallere karşı ilk direniş güney cephesinde Fransızlara karşı yapılmıştır
• İlk kapana cephe doğu cephesidir
• misak-ı milliye katılan ilk yer Kars dır
• Sevr antlaşmasını onaylamayan ilk devlet Ermenistan’dır
• misak-ı milliyi ilk kabul eden devlet Ermenistan’dır
• batıda açılan ilk cephe ayvalık cephesidir
• Kuvay-ı Milliye’nin başarılı olduğu ilk cephe güney cephesidir
• düzenli ordunun savaştığı ilk ve tek cephe batı cephesidir
• düzenli ordunun ilk başarısı birinci İnönü savaşıdır
• misak-ı milliyeyi tanıyan ilk Avrupa devleti Sovyet Rusya’dır
• misak-ı milliden verilen ilk taviz Batum’dur
• Anadolu’dan çekilen ilk itilaf devleti İtalya’dır
• TBMM’nin ilk askeri başarısı Ermenistan savaşıdır
• TBMM ilk siyasi zaferi gümrü antlaşmasıdır (3 aralık 1920)
• düzenli orduların ilk zaferi I. İnönü savaşıdır
• TBMM hükümetini tanıyan ve siyasi ilişkileri kuran ilk Müslüman devlet Afganistan’dır (dostluk antlaşması)
• Ermenistan ilk Avrupa devleti Rusya ilk itilaf devleti Fransa dır
• Moskova antlaşması (19 mart 1921) ile ilk defa bir Avrupa devleti misak-ı milliyeyi tanımıştır.
• İtilaf devletleri TBMM’yi ilk defa Londra Konferansına çağırarak tanımışlardır.(11 Mart 1921)
• İtilaf Devletlerinin TBMM’yi ilk defa Londra konferansına çağırarak tanımışlardır(11 mart 1921)
• İtilaf devletlerinin TBMM yi çağırdıkları ilk resmi görüşme Londra konferansıdır.
• Doğu sınırımız ilk defa Kars antlaşması ile kesin şeklini almıştır (13 ekim 1921)
• TBMM ile antlaşma imzalayan ilk itilaf devletleri Fransa’dır (Ankara antlaşması 20 ekim 1921)
• Güney sınırımız ilk defa Fransızlarla yapılan Ankara antlaşması ile belirtilmiştir
• Kahramanlık unvanını alan ilk şehir Maraş tır
• Anadolu’dan çekilen ilk itilaf devleti İtayladır
• Kütahya-Eski şehir savaşları kurtuluş savaşının ilk ve son yenilgisidir
• Mustafa kemal paşa ilk defa Kütahya-Eskişehir savaşlarından sonra başkomutanlık makamına getirilmiştir
• Mustafa Kemal in komutan olarak katıldığı ilk savaş Sakarya savaşıdır
• Yunan ordusu ilk defa Sakarya dan sonra taarruzda savunmaya Türk ordusu da savunmadan taarruza geçmiştir
• TBMM ordularının ilk taarruzu Büyük taarruzdur
• İtilaf devletleri ilk defa Lozan Barış antlaşması ile misak-ı milliyi tanımışlardır
5. Cumhuriyet dönemi
• İlk cumhur başkanı Mustafa Kemal paşadır
• İlk başbakan İsmet İnönü
• ilk siyasi parti cumhuriyet halk partisidir
• Cumhuriyet halk partisini ilk başbakanı Mustafa kemaldir
• ilk muhalefet partisi terakkiperver Cumhuriyet fırkasıdır
• Çok partili hayata ilk kez 1946 da geçilmiştir
• Cumhuriyet rejimine karşı ilk isyan Şeyh Said isyanıdır
• Laikliğe geçisin ilk aşaması Saltanatın kaldırılmasıdır
• İlk planlı ekonomi 1933-39 yılları arasında uygulanmıştır
• Türkiye Cumhuriyetinin kurduğu ilk banka İş bankasıdır (1924)
• Maden sanayinde ilk açılan farika Karabük demir - çelik fabrikasıdır (1939)
KPSS'de Cevap Şifreleme
1. Meşrutiyet Dönemi Aydınları: ZAMAN
Ziya paşa
Ahmet mithat
Mustafa fazıl paşa
Ali suavi
Namık kemal
Lozan Antlaşması’nda çözümlenemeyen sorunlar: HIRBO
Hatay Sorunu
Irak Sınırı
Rum Patrikhanesi
Boğazlar
Osmanlı Borçları
Mısır’da Kurulan Türk İslam Devletleri: TEMA
Tolunuğolları
Eyyubiler
Memlukler
Akşitler
Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kurucuları: KARAR
Kazım
Ali Fuat
Refet
Adnan
Rauf
Haçlılarla yapılan savaşlar sırasıyla SINaV 2
Sırpsındığı
I. Kosova
Niğbolu
Varna
II. Kosova
Atatürk’ün kuruluşunda rol oynadığı yayınlar AİHM
Anadolu Ajansı
İrade-i Milliye
Hakimiyet-i Milliye
Minber
II. Mahmut askeri ıslahatları SEVDAM
Sekban-ı Cedit
Eşkinci Ocağı
Vakayi Hayriye
Daruşurayı Askeriye
Asakir-i Muhammediye
Mızıka-i Humayun
Anadolu Selçuklu Divan Çeşitleri: VİPTAYİN
Vezaret divanı
İşraf divanı
Pervane divanı
Tuğra divanı
Arz divanı
İstifa divanı
Niyabet-i Saltanat
1. Dünya Savaşında kurulan yeni uluslar PALYaÇoM
Polonya
Avusturya
Letonya
Yugoslavya
Çekoslovakya
Macaristan
Balkan Savaşlarında kaybettiğimiz yerler: MEBA
Makedonya
Ege Adaları
Batı Trakya
Arnavutluk
Birinci İnönü Muharebesi‘nin sonuçları; MİLAT
Moskova Antlaşması
İstiklal Marşının Kabulü
Londra Konferansı
Afganistan’la Dostluk Antlaşması
Teşkilatı Esasiye
Balkan Antantı Devletleri: TaYYaR
Türkiye
Yunanistan
Yugoslavya
Romanya
Berlin antlaşmasıyla bağımsız olan ülkeler: SAKAR
Sırbistan
Karadağ
Romanya
Misak-i Millide geçen konular: KABSAR
Kapitülasyonlar
Azınlıklar
Boğazlar
Sınırlar
Araplar
Referandum( Kars, Ardahan, Batum, Batı Trakya)
Osmanlı 1.Balkan Savaşı’na katılan devletler: KaSaBaYa
Karadağ
Sırbistan
Bulgaristan
Yunanistan
Sevr antlaşmasındaki başlıklar : SIKBoğazDOY
Sınırlar
Istanbul
Kapitülasyonlar
BOĞAZlar (komisyonu)
Duyunu umumiye (borçlar)
Ordunun terhisi
Yabancı okullar
Vilayet-i sitte (6 doğu ili) BESDEV
Bitlis
Elazığ
Sivas
Diyarbakır
Erzurum
Van
Atatürk’ün kadınlara vermiş olduğu haklar sırasıyla, BMW
Belediye seçimleri
Muhtarlık seçimleri
Vekil seçimleri
Lozan konferansının lehimize sonuçlanan maddeleri, AKSİ
Azınlık hakları
Kapitülasyonlar kaldırıldı
Sınırlarımız güvence altına alındı
İstanbul un durumu
Milli mücadele karşıtı yayınlar:
İstanbullu Alemder Peyami-Sabah Aydede olmak için Ümitlendi
İstanbul
Alemdar
Peyami-Sabah
Aydede
Ümit
Kutadgu Bİlig – Yusuf Has HacİB
(İkisinde de İ ve B harfi var)
Atabetül Hakayık-Ahmet Yükneki
(ikiside A harfiyle başlıyor)
Divan-I Lügatit Türk-KaşgarlI Mahmut
(I harfi ikisinde de var)
Ziya paşa
Ahmet mithat
Mustafa fazıl paşa
Ali suavi
Namık kemal
Lozan Antlaşması’nda çözümlenemeyen sorunlar: HIRBO
Hatay Sorunu
Irak Sınırı
Rum Patrikhanesi
Boğazlar
Osmanlı Borçları
Mısır’da Kurulan Türk İslam Devletleri: TEMA
Tolunuğolları
Eyyubiler
Memlukler
Akşitler
Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kurucuları: KARAR
Kazım
Ali Fuat
Refet
Adnan
Rauf
Haçlılarla yapılan savaşlar sırasıyla SINaV 2
Sırpsındığı
I. Kosova
Niğbolu
Varna
II. Kosova
Atatürk’ün kuruluşunda rol oynadığı yayınlar AİHM
Anadolu Ajansı
İrade-i Milliye
Hakimiyet-i Milliye
Minber
II. Mahmut askeri ıslahatları SEVDAM
Sekban-ı Cedit
Eşkinci Ocağı
Vakayi Hayriye
Daruşurayı Askeriye
Asakir-i Muhammediye
Mızıka-i Humayun
Anadolu Selçuklu Divan Çeşitleri: VİPTAYİN
Vezaret divanı
İşraf divanı
Pervane divanı
Tuğra divanı
Arz divanı
İstifa divanı
Niyabet-i Saltanat
1. Dünya Savaşında kurulan yeni uluslar PALYaÇoM
Polonya
Avusturya
Letonya
Yugoslavya
Çekoslovakya
Macaristan
Balkan Savaşlarında kaybettiğimiz yerler: MEBA
Makedonya
Ege Adaları
Batı Trakya
Arnavutluk
Birinci İnönü Muharebesi‘nin sonuçları; MİLAT
Moskova Antlaşması
İstiklal Marşının Kabulü
Londra Konferansı
Afganistan’la Dostluk Antlaşması
Teşkilatı Esasiye
Balkan Antantı Devletleri: TaYYaR
Türkiye
Yunanistan
Yugoslavya
Romanya
Berlin antlaşmasıyla bağımsız olan ülkeler: SAKAR
Sırbistan
Karadağ
Romanya
Misak-i Millide geçen konular: KABSAR
Kapitülasyonlar
Azınlıklar
Boğazlar
Sınırlar
Araplar
Referandum( Kars, Ardahan, Batum, Batı Trakya)
Osmanlı 1.Balkan Savaşı’na katılan devletler: KaSaBaYa
Karadağ
Sırbistan
Bulgaristan
Yunanistan
Sevr antlaşmasındaki başlıklar : SIKBoğazDOY
Sınırlar
Istanbul
Kapitülasyonlar
BOĞAZlar (komisyonu)
Duyunu umumiye (borçlar)
Ordunun terhisi
Yabancı okullar
Vilayet-i sitte (6 doğu ili) BESDEV
Bitlis
Elazığ
Sivas
Diyarbakır
Erzurum
Van
Atatürk’ün kadınlara vermiş olduğu haklar sırasıyla, BMW
Belediye seçimleri
Muhtarlık seçimleri
Vekil seçimleri
Lozan konferansının lehimize sonuçlanan maddeleri, AKSİ
Azınlık hakları
Kapitülasyonlar kaldırıldı
Sınırlarımız güvence altına alındı
İstanbul un durumu
Milli mücadele karşıtı yayınlar:
İstanbullu Alemder Peyami-Sabah Aydede olmak için Ümitlendi
İstanbul
Alemdar
Peyami-Sabah
Aydede
Ümit
Kutadgu Bİlig – Yusuf Has HacİB
(İkisinde de İ ve B harfi var)
Atabetül Hakayık-Ahmet Yükneki
(ikiside A harfiyle başlıyor)
Divan-I Lügatit Türk-KaşgarlI Mahmut
(I harfi ikisinde de var)
Tanzimat Fermanı ve Islahat Fermanı
TANZİMAT FERMANI (1839) GÜLHANE HATTI HÜMAYUN
Avrupa'nın baskısı üzerine azınlıklar için çıkarmıştır.
Mahkemeler açık olacak
Hiç kimse yargılanmadan idam edilmeyecek
Herkesin gelirine göre vergi alınacak
Herkes kanun önünde eşit olacak
Askerlik vatan anlayışı olacak
Musadere tamamen kaldırılmıştır
ISLAHAT FERMANI (1856)
Azınlık hakları daha da genişletilmiştir.
Yabancılara kilise, hastahane, okul, banka açma hakkı verilmiştir.
Hristiyanlar il meclisine üye olabilme hakkı kazanmıştır.
Gayr-i müslimlere devlet memurluğu hakkı tanınmıştır.
Gayr-i müslimlere bedelli askerlik getirilmiştir.
Anayasa
Devletin temel yapısını, yönetim biçimini, devlet organlarının birbiriyle olan ilişkilerini, kişilerin temel hak ve özgürlüklerini düzenleyen temel kanuna “Anayasa” denir. Anayasa tüm kanunların temelidir. Yasalar anayasaya aykırı olamaz. Anayasaya aykırı olarak çıkarılan yasalar “Anayasa Mahkemesi” tarafından iptal edilir.
1921 ANAYASASI
Ø Milli Egemenlik ilk kez dile getirilir.
Ø Türk tarihinin en yumuşak anayasasıdır.
Ø Yasama ve yürütme yetkisi mecliste toplandığı için Meclis hükümeti söz konusudur.
Ø Meclisin bakanları her zaman değişebilir.
Ø Bakanlar kurulunun meclise kullanabileceği hiçbir silahı yoktur. Ø Bakanlar teker teker meclis tarafından seçilir. Ø Devlet Başkanlığı müessesi yok.
Ø Meclis hükümeti; yasama ve yürütme, yasamada birleşmiştir.
Ø Milletvekili seçimlerini 2 yılda bir yapılmasını öngörmüştür.
Ø Hangi ilin başkent olacağı karar verilmemiştir.
1924 ANAYASASI
Ø Karma hükümet sistemi benimsenmiştir. Karma hükümet sistemi, meclis hükümet sistemi ile parlamenter hükümet sistemine geçiş arasındaki süreçtir.
Ø Cumhuriyetin ilanı ile birlikte kabine sistemi oluşmuştur.
Ø Anayasa sertliği söz konusudur: Anayasanın değişikliği konusuna ilişkin prosedür ayrıntılı işlenmiş ve bazı şartlara bağlanmıştır. Kanunların anayasaya aykırı olamayacağı hüküm altına alınmıştır. Fakat 1961 anayasasına kadar geçen sürede kanunların anayasaya uygunluğuna ilişkin bir yargısal denetim mekanizması mevcut olmadığından, anayasa ihlali sıkça görülmüştür.
Ø Laiklik: Öncelikle 1928 yılında “Devletin dini İslam’dır” maddesi anayasadan çıkartılmış ve 1937 yılında da 6 Atatürk ilkesi anayasaya alınmıştır.
Ø Kamu Hürriyetleri: Tabii Hak ilkesi kabul görmüştür. Bu ilke ile hürriyetin tanımı yapılmış ve sınırı çizilmiştir. Denetim mekanizmansın yokluğu dolayısıyla meclis tarafında sıkça çıkarılmıştır.
Ø Çoğunlukçu demokrasi anlayışına sahiptir.
Ø 1946 yılından itibaren çok partili siyasi hayat kabul edilmiştir.
Ø 1946 yılından itibaren tek dereceli seçim sistemi benimsenmiştir.
Ø Parlamenter sistemin ayırıcı özelliği; yürütme organın, yasama organından kaynaklanması ve ona karşı sorumlu olması.
1961 ANAYASASI
Ø Yasama yetkisi Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu olarak iki meclis arasında bölüşülmüştür. Parlamenter sistem uygulanmıştır.
Ø Devlet Planlama Teşkilatı kuruldu (1960). Kalkınma ve yıllık planları hazırlar.
Ø 27 Mayıs 1960 müdahalesiyle birlikte geçici bir anayasa düzeni kurulmuş ve meclisin yetkileri ile donatılmış Milli Birlik Komitesi (MBK) oluşturulmuştur. MBK, Kurucu Meclisin askeri kanadını oluştururken Danışma Meclisi sivil kanadı oluşturuyordu. Bu komitenin kurduğu Kurucu Meclis anayasa ve seçim kanunlarını yapmakla görevlendirilmiştir. Kurucu Meclis üyelerinin bir bölümü iki dereceli seçimle seçilen üyelerden, bir bölümü siyasal partilerin kendi seçtikleri temsilcilerden, diğer bölümü de çeşitli kuruluşların (üniversiteler, barolar, yargı organları gibi) temsilcilerden oluşmuştur. Üyelerin bir bölümü de Devlet Başkanı ve Milli Birlik Komitesi tarafından seçilmişti.
Ø Anayasanın üstünlüğü: Anayasanın 8. maddesi ile anayasaya aykırı kanunların çıkartılamayacağı, uygulanamayacağı belirtildikten sonra, Anayasanın yasama, yürütme ve yargı organları ile idareyi ve kişileri bağladığı belirtilerek Anayasanın üstünlüğü gerçekleştirilmiştir. Ayrıca kurulan yargısal denetim mekanizması ile önemli bir güvence sistemi getirecek anayasanın üstünlüğü sağlanmaya çalışılmıştır. Anayasa Mahkemesi kurulmuştur.
Ø Kuvvetler ayrılığı ilkesi: Yasa yapma yetkisi TBMM, yargı yetkisi Mahkemelere ve yürütme yetkisi Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kuruluna verilmiştir. Yargı erkinin bağımsızlığı ile pratik önem kazanmaktadır.
Ø Devlet iktidarının paylaşımı: İki meclis sistemi getirilmiştir. Buna göre meclis yani yasama organı Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu olarak ikiye ayrılmıştır. Genel idare içinde özerk yönetimle, kendi kendilerini yönetme yetkisine sahip kuruluşların yapılanmasına izin vermektedir. Örneğin; üniversiteler ve radyo televizyon idarelerinin konumu bu kapsamdaydı.
Ø Çoğulcu toplum yapısının geliştirilmesi: Siyasi partiler güvenceli bir hukuki statüye kavuşturulmuştur. Sendikalar hakkında düzenlemeler iş hukukun gelişimi ve demokratik esaslara uyumu açısından önemli sonuçlar doğurmuştur. Özerk statüye sahip kamu kuruluşları kurulmuştur.
Ø Temel hakların genişletilmesi ve güçlendirilmesi: Önceden izin almaksızın toplantı ve yürüyüş yapma hakkı getirilmiştir. Temel hak ve hürriyetler, anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olarak kanunla sınırlanabilir. Bu madde ile temel hak ve hürriyetlerin sınırlandırılması ağırlaştırılmıştır. 1961 anayasası ile temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması, yargısal denetime tabii kılınacak önemli bir gelişme sağlanmıştır.
Ø Sosyal devlet: Amaç sosyal adaleti, barışı ve toplumsal dengeyi sağlamaktır. Bu amaca ulaşmak için devlet aktif olarak ekonomik ve sosyal hayata müdahale ederek sosyal devlet anlayışını uygulamakla yükümlüdür.
Ø Parlamenter sistem; yasama ve yürütmenin yumuşak bir şekilde ayrıldığı sistemdir. Yarı doğrudan demokrasilerde görülür. En önemli aracı referandum. Referandum, Anayasal değişikliklerin halk oyuna sunulmasıdır.
1961 ANAYASASININ UYGULANMASI 1961 anayasası %40’a yakın bir muhalefetle kabul edilmiştir. Muhalefetin nedenleri:
Ø 27 Mayıs hareketiyle iktidardan uzaklaştırılan Demokratik Parti taraftarlarının bu hareket sonucu hazırlanan 1961 Anayasanın haksız mücadelenin ürünü olduğunu düşünmeleri.
Ø Anayasa hazırlanırken Demokrat Parti tabanın dışlanmasıdır.
1961 ANAYASASI 1971-1973 ARA REJİMLERİ DÜZENLEMELRİ
Ø Yürütme güçlendirilmiştir. Bakanlar kuruluna KHK (Kanun Hükmünde Kararname) çıkarma yetkisi verilmiştir.
Ø Temel haklarda sınırlamalar getirilmiştir. Tabii yargı yolu yerine kanuni yargı yolu getirilmiştir. Ø Yargısal denetimde sınırlamalar getirilmiştir. Anayasa mahkemesine iptal davası açma hakkına sahip taraflarda sınırlamalar getirilmiştir. Cumhurbaşkanı ve ana muhalefet partisidir. Anayasa mahkemesi Anayasa değişikliklerini ancak şekil yönünden denetleyebilir.
Ø Askeri Yüksek İdari Mahkemesi kurularak asker kişilerle ilgili idari işlem ve eylemlerin denetimi Danıştay’ın görevinden çıkarılmıştır.
Ø Ayrıca hakimlerin atanmalarında genel yöntemden sapan Devlet Güvenlik Mahkemeleri kurulmuştur.
Ø TRT’nin özerkliği kaldırılmış ve üniversitelerin özerkliği azaltılmıştır.
Ø Vergi, resim, harçların muafiyet ve istisnaları ile nispet ve hadlerine ilişkin hükümlerde değişiklik yapmaya Bakanlar Kurulu yetkili kılınmıştır.
Ø Bu değişikliklerin yapılmasının ana nedeni, 1961 anayasasının devlet otoritesini zayıflattığı, devleti güçsüz kıldığı düşüncesinde yatmaktadır.
1982 ANAYASASI
12 Eylül 1980’de asker yönetime el koydu. Böylece ülke yönetimine ilişkin tüm görev ve yetkileri Milli Güvenlik Konseyi (MGK) yürütüldüğü geçici bir dönem başlamıştır.
MGK’nın yetkileri:
Ø MGK Başkanı Cumhurbaşkanın yetkilerine sahipti Milli Güvenlik Konseyi de Anayasanın Cumhuriyet Senatosuna ve TBMM’nin yetkilerine sahipti.
Ø Konsey Anayasayı değiştirme yetkisine sahipti. Bu yetki ile Konsey Kurucu İktidar özelliğini taşımaktadır.
Ø Konseyce yapılan işlemler, çıkarılan kanunlar hakkında Anayasaya aykırılıktan yargı yoluna başvurulamazdı.
Ø Bakanlara kamu personeli hakkında uygulanacak işlemler ve alınacak kararlar için yürütmenin durdurulması istemi ileri sürülemezdi. Milli Güvenlik Konseyi 1981 yılında Kurucu Meclis hakkında kanun ile yeni bir anayasa çalışmalarına başlamıştır.
Bu kanuna göre Kurucu Meclisin görevleri:
Ø Yeni anayasayı ve bu anayasanın halk oyuna sunuluşunu hazırlamak.
Ø Siyasi partiler kanunu hazırlamak ve seçim kanunu hazırlamak.
Ø TBMM kurulup göreve başlayıncaya kadar yasama yetkisine dayanarak, kanun koyma, değiştirme, kaldırma görevlerini yapma.
Kurucu Meclis 2 kanattan oluşuyordu. Milli Güvenlik Konseyi (askeri kanat) Danışma Meclisi (sivil kanat). Danışma Meclisi, kanun tasarısı ve teklifleri ile Anayasa metnini hazırlayıp MGK’ya sunuyordu. MGK bu metinleri değiştirerek ya da tam olarak kabul edip Resmi Gazetede yayınlıyordu. Danışma Meclisi 120+40 üyeden oluşuyordu. 40 üye doğrudan MGK’ca seçiliyordu. 120 üye ise; her ilin Valileri kendi iline ait kontenjanın 3 katı kadar üyeyi MGK’ya bildiriyordu MGK da seçiyordu.
1982 Anayasası ve 1961 Anayasası Benzerlikleri:
Ø Askeri müdahale ile oluşmuşlardır.
Ø Anayasalar yürürlüğe girmeden önce halk oyuna sunulmuşlardır.
Ø Her iki Anayasanın sivil kanadının yetkileri sınırlıydı. Bakanlar kurulunu kurma, düşürme yetkileri yoktu.
Ø Her iki Anayasada bir askeri bir sivil kanadın oluşturduğu kurallar aracılığıyla yapılmıştır.
Ø 1961 Anayasası Askeri kanat: Milli Birlik Komitesi, Sivil kanat: Temsilciler Kurulu. 1982 Anayasası Askeri kanat: Milli Güvenlik Komitesi, Sivil kanat: Danışma Meclisidir.
1982 Anayasası ve 1961 Anayasası Farklılıkları:
Ø 1961 Anayasasında yer alan Sivil Kanat (Temsilciler Kurulu) daha temsili nitelik taşırken. 1982 Anayasasında Sivil Kanat Danışma Meclisinin üyeleri atanmıştır.
Ø CHP, CKMP 1961 Anayasanın hazırlanmasında rol alırken 1982 Anayasasında yani Danışma Meclisinde hiçbir siyasi parti yok. Danışma Meclisi daha bürokratik bir görevdedir.
Ø Temsilciler Meclisi, Danışma Meclisinden daha yetkiliydi.
Ø 1961 Anayasasında halk oylamasında ne olacağı belliyken (Anayasa kabul edilmez ise yeniden seçim yapılacak ve yeni Temsilciler Meclisi kurulacaktı). 1982 Anayasasında böyle bir hüküm yoktu.
Ø 1961 Anayasasında siyasi partiler kamuoyu oluşturma açısından rol alırken. 1982 Anayasasında hiç bir muhalif harekete izin verilmemiştir.
Ø 1982 Anayasası halk oyuna sunulurken Cumhurbaşkanlığı seçimi de yapılmıştır.
1982 ANAYASASININ ÖZELLİKLERİ
Ø Daha ayrıntıcıdır.
Ø Geçiş dönemi öngörmüştür. Bir defaya mahsus olarak Cumhurbaşkanlığı seçimi halka yaptırılmıştır.
Ø Katı ve serttir. Anayasa değişikliği Cumhurbaşkanlığı onayı şartı ilk kez getirilir.
Ø Milli Güvenlik Konseyinin düzenlediği kanunların anayasaya aykırılığı iddia edilemez. 2001 değişiklikleriyle çıkarılmıştır.
Ø Otoritenin ağırlığı artmıştır. Kamu yararının, kişilerin yararından önce geldiği düşüncesi ve anarşi kaygıları sebebiyle hak ve hürriyetlerde sınırlamalara gidilmiştir. Güçlü devlet, otoriter idare kavramları ön plana çıkmıştır.
Ø Yürütme organı güçlendirilmiştir. Cumhurbaşkanı makamı güçlendirilmiştir.
Ø Siyasi karar alma mekanizmalarındaki tıkanıkları giderici hükümler getirilmiştir.
Ø Daha az katılımcı bir demokrasi modelini benimsemiştir. Siyasi partilerin kadın ve gençlik kolu gibi ayrıcalık yaratan yan kuruluşları meydana getirme yasaklanmıştır. 1995 değişiklikleriyle hepsi çıkarılmıştır. Seçim dönemi 5 yıla çıkartılır.
Hukuk Devleti
Ø Yürütme işlemlerinin yargısal denetimi olması
Ø Yasama işleminin yargısal denetime tabi olması
Ø Kanuni hakim güvencesi: Hiç kimse kanunen tabi olduğu mahkemeden başka bir mahkeme önüne çıkarılamaz. Ø Yargı bağımsızlığı
Ø Kuvvetler ayrığının benimsenmesi ilkeleri geçerlidir.
Sosyal Devlet
Ø Herkese insan haysiyetine yakışır asgari bir hayat düzeni sağlamalıdır.
Ø Vergi adaleti.
Ø Kamulaştırma ve devletleştirme.
Ø Planlama.
Ø Sosyal haklar.
Anayasa değişiklikleriyle ilgili olarak:
Ø Bazı hükümlerinin değiştirilmesinin tamamen yasaklanmasına. Anayasa değiştiren kanunların kabulü için özel yöntemler öngörülmüştür.
Ø Teklif ve kabul yeter sayısının kanunlarınkine göre daha yüksek olması. Ø Bazı durumlarda referanduma başvurulmasının zorunlu olması.
1921 ANAYASASI
Ø Milli Egemenlik ilk kez dile getirilir.
Ø Türk tarihinin en yumuşak anayasasıdır.
Ø Yasama ve yürütme yetkisi mecliste toplandığı için Meclis hükümeti söz konusudur.
Ø Meclisin bakanları her zaman değişebilir.
Ø Bakanlar kurulunun meclise kullanabileceği hiçbir silahı yoktur. Ø Bakanlar teker teker meclis tarafından seçilir. Ø Devlet Başkanlığı müessesi yok.
Ø Meclis hükümeti; yasama ve yürütme, yasamada birleşmiştir.
Ø Milletvekili seçimlerini 2 yılda bir yapılmasını öngörmüştür.
Ø Hangi ilin başkent olacağı karar verilmemiştir.
1924 ANAYASASI
Ø Karma hükümet sistemi benimsenmiştir. Karma hükümet sistemi, meclis hükümet sistemi ile parlamenter hükümet sistemine geçiş arasındaki süreçtir.
Ø Cumhuriyetin ilanı ile birlikte kabine sistemi oluşmuştur.
Ø Anayasa sertliği söz konusudur: Anayasanın değişikliği konusuna ilişkin prosedür ayrıntılı işlenmiş ve bazı şartlara bağlanmıştır. Kanunların anayasaya aykırı olamayacağı hüküm altına alınmıştır. Fakat 1961 anayasasına kadar geçen sürede kanunların anayasaya uygunluğuna ilişkin bir yargısal denetim mekanizması mevcut olmadığından, anayasa ihlali sıkça görülmüştür.
Ø Laiklik: Öncelikle 1928 yılında “Devletin dini İslam’dır” maddesi anayasadan çıkartılmış ve 1937 yılında da 6 Atatürk ilkesi anayasaya alınmıştır.
Ø Kamu Hürriyetleri: Tabii Hak ilkesi kabul görmüştür. Bu ilke ile hürriyetin tanımı yapılmış ve sınırı çizilmiştir. Denetim mekanizmansın yokluğu dolayısıyla meclis tarafında sıkça çıkarılmıştır.
Ø Çoğunlukçu demokrasi anlayışına sahiptir.
Ø 1946 yılından itibaren çok partili siyasi hayat kabul edilmiştir.
Ø 1946 yılından itibaren tek dereceli seçim sistemi benimsenmiştir.
Ø Parlamenter sistemin ayırıcı özelliği; yürütme organın, yasama organından kaynaklanması ve ona karşı sorumlu olması.
1961 ANAYASASI
Ø Yasama yetkisi Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu olarak iki meclis arasında bölüşülmüştür. Parlamenter sistem uygulanmıştır.
Ø Devlet Planlama Teşkilatı kuruldu (1960). Kalkınma ve yıllık planları hazırlar.
Ø 27 Mayıs 1960 müdahalesiyle birlikte geçici bir anayasa düzeni kurulmuş ve meclisin yetkileri ile donatılmış Milli Birlik Komitesi (MBK) oluşturulmuştur. MBK, Kurucu Meclisin askeri kanadını oluştururken Danışma Meclisi sivil kanadı oluşturuyordu. Bu komitenin kurduğu Kurucu Meclis anayasa ve seçim kanunlarını yapmakla görevlendirilmiştir. Kurucu Meclis üyelerinin bir bölümü iki dereceli seçimle seçilen üyelerden, bir bölümü siyasal partilerin kendi seçtikleri temsilcilerden, diğer bölümü de çeşitli kuruluşların (üniversiteler, barolar, yargı organları gibi) temsilcilerden oluşmuştur. Üyelerin bir bölümü de Devlet Başkanı ve Milli Birlik Komitesi tarafından seçilmişti.
Ø Anayasanın üstünlüğü: Anayasanın 8. maddesi ile anayasaya aykırı kanunların çıkartılamayacağı, uygulanamayacağı belirtildikten sonra, Anayasanın yasama, yürütme ve yargı organları ile idareyi ve kişileri bağladığı belirtilerek Anayasanın üstünlüğü gerçekleştirilmiştir. Ayrıca kurulan yargısal denetim mekanizması ile önemli bir güvence sistemi getirecek anayasanın üstünlüğü sağlanmaya çalışılmıştır. Anayasa Mahkemesi kurulmuştur.
Ø Kuvvetler ayrılığı ilkesi: Yasa yapma yetkisi TBMM, yargı yetkisi Mahkemelere ve yürütme yetkisi Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kuruluna verilmiştir. Yargı erkinin bağımsızlığı ile pratik önem kazanmaktadır.
Ø Devlet iktidarının paylaşımı: İki meclis sistemi getirilmiştir. Buna göre meclis yani yasama organı Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu olarak ikiye ayrılmıştır. Genel idare içinde özerk yönetimle, kendi kendilerini yönetme yetkisine sahip kuruluşların yapılanmasına izin vermektedir. Örneğin; üniversiteler ve radyo televizyon idarelerinin konumu bu kapsamdaydı.
Ø Çoğulcu toplum yapısının geliştirilmesi: Siyasi partiler güvenceli bir hukuki statüye kavuşturulmuştur. Sendikalar hakkında düzenlemeler iş hukukun gelişimi ve demokratik esaslara uyumu açısından önemli sonuçlar doğurmuştur. Özerk statüye sahip kamu kuruluşları kurulmuştur.
Ø Temel hakların genişletilmesi ve güçlendirilmesi: Önceden izin almaksızın toplantı ve yürüyüş yapma hakkı getirilmiştir. Temel hak ve hürriyetler, anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olarak kanunla sınırlanabilir. Bu madde ile temel hak ve hürriyetlerin sınırlandırılması ağırlaştırılmıştır. 1961 anayasası ile temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması, yargısal denetime tabii kılınacak önemli bir gelişme sağlanmıştır.
Ø Sosyal devlet: Amaç sosyal adaleti, barışı ve toplumsal dengeyi sağlamaktır. Bu amaca ulaşmak için devlet aktif olarak ekonomik ve sosyal hayata müdahale ederek sosyal devlet anlayışını uygulamakla yükümlüdür.
Ø Parlamenter sistem; yasama ve yürütmenin yumuşak bir şekilde ayrıldığı sistemdir. Yarı doğrudan demokrasilerde görülür. En önemli aracı referandum. Referandum, Anayasal değişikliklerin halk oyuna sunulmasıdır.
1961 ANAYASASININ UYGULANMASI 1961 anayasası %40’a yakın bir muhalefetle kabul edilmiştir. Muhalefetin nedenleri:
Ø 27 Mayıs hareketiyle iktidardan uzaklaştırılan Demokratik Parti taraftarlarının bu hareket sonucu hazırlanan 1961 Anayasanın haksız mücadelenin ürünü olduğunu düşünmeleri.
Ø Anayasa hazırlanırken Demokrat Parti tabanın dışlanmasıdır.
1961 ANAYASASI 1971-1973 ARA REJİMLERİ DÜZENLEMELRİ
Ø Yürütme güçlendirilmiştir. Bakanlar kuruluna KHK (Kanun Hükmünde Kararname) çıkarma yetkisi verilmiştir.
Ø Temel haklarda sınırlamalar getirilmiştir. Tabii yargı yolu yerine kanuni yargı yolu getirilmiştir. Ø Yargısal denetimde sınırlamalar getirilmiştir. Anayasa mahkemesine iptal davası açma hakkına sahip taraflarda sınırlamalar getirilmiştir. Cumhurbaşkanı ve ana muhalefet partisidir. Anayasa mahkemesi Anayasa değişikliklerini ancak şekil yönünden denetleyebilir.
Ø Askeri Yüksek İdari Mahkemesi kurularak asker kişilerle ilgili idari işlem ve eylemlerin denetimi Danıştay’ın görevinden çıkarılmıştır.
Ø Ayrıca hakimlerin atanmalarında genel yöntemden sapan Devlet Güvenlik Mahkemeleri kurulmuştur.
Ø TRT’nin özerkliği kaldırılmış ve üniversitelerin özerkliği azaltılmıştır.
Ø Vergi, resim, harçların muafiyet ve istisnaları ile nispet ve hadlerine ilişkin hükümlerde değişiklik yapmaya Bakanlar Kurulu yetkili kılınmıştır.
Ø Bu değişikliklerin yapılmasının ana nedeni, 1961 anayasasının devlet otoritesini zayıflattığı, devleti güçsüz kıldığı düşüncesinde yatmaktadır.
1982 ANAYASASI
12 Eylül 1980’de asker yönetime el koydu. Böylece ülke yönetimine ilişkin tüm görev ve yetkileri Milli Güvenlik Konseyi (MGK) yürütüldüğü geçici bir dönem başlamıştır.
MGK’nın yetkileri:
Ø MGK Başkanı Cumhurbaşkanın yetkilerine sahipti Milli Güvenlik Konseyi de Anayasanın Cumhuriyet Senatosuna ve TBMM’nin yetkilerine sahipti.
Ø Konsey Anayasayı değiştirme yetkisine sahipti. Bu yetki ile Konsey Kurucu İktidar özelliğini taşımaktadır.
Ø Konseyce yapılan işlemler, çıkarılan kanunlar hakkında Anayasaya aykırılıktan yargı yoluna başvurulamazdı.
Ø Bakanlara kamu personeli hakkında uygulanacak işlemler ve alınacak kararlar için yürütmenin durdurulması istemi ileri sürülemezdi. Milli Güvenlik Konseyi 1981 yılında Kurucu Meclis hakkında kanun ile yeni bir anayasa çalışmalarına başlamıştır.
Bu kanuna göre Kurucu Meclisin görevleri:
Ø Yeni anayasayı ve bu anayasanın halk oyuna sunuluşunu hazırlamak.
Ø Siyasi partiler kanunu hazırlamak ve seçim kanunu hazırlamak.
Ø TBMM kurulup göreve başlayıncaya kadar yasama yetkisine dayanarak, kanun koyma, değiştirme, kaldırma görevlerini yapma.
Kurucu Meclis 2 kanattan oluşuyordu. Milli Güvenlik Konseyi (askeri kanat) Danışma Meclisi (sivil kanat). Danışma Meclisi, kanun tasarısı ve teklifleri ile Anayasa metnini hazırlayıp MGK’ya sunuyordu. MGK bu metinleri değiştirerek ya da tam olarak kabul edip Resmi Gazetede yayınlıyordu. Danışma Meclisi 120+40 üyeden oluşuyordu. 40 üye doğrudan MGK’ca seçiliyordu. 120 üye ise; her ilin Valileri kendi iline ait kontenjanın 3 katı kadar üyeyi MGK’ya bildiriyordu MGK da seçiyordu.
1982 Anayasası ve 1961 Anayasası Benzerlikleri:
Ø Askeri müdahale ile oluşmuşlardır.
Ø Anayasalar yürürlüğe girmeden önce halk oyuna sunulmuşlardır.
Ø Her iki Anayasanın sivil kanadının yetkileri sınırlıydı. Bakanlar kurulunu kurma, düşürme yetkileri yoktu.
Ø Her iki Anayasada bir askeri bir sivil kanadın oluşturduğu kurallar aracılığıyla yapılmıştır.
Ø 1961 Anayasası Askeri kanat: Milli Birlik Komitesi, Sivil kanat: Temsilciler Kurulu. 1982 Anayasası Askeri kanat: Milli Güvenlik Komitesi, Sivil kanat: Danışma Meclisidir.
1982 Anayasası ve 1961 Anayasası Farklılıkları:
Ø 1961 Anayasasında yer alan Sivil Kanat (Temsilciler Kurulu) daha temsili nitelik taşırken. 1982 Anayasasında Sivil Kanat Danışma Meclisinin üyeleri atanmıştır.
Ø CHP, CKMP 1961 Anayasanın hazırlanmasında rol alırken 1982 Anayasasında yani Danışma Meclisinde hiçbir siyasi parti yok. Danışma Meclisi daha bürokratik bir görevdedir.
Ø Temsilciler Meclisi, Danışma Meclisinden daha yetkiliydi.
Ø 1961 Anayasasında halk oylamasında ne olacağı belliyken (Anayasa kabul edilmez ise yeniden seçim yapılacak ve yeni Temsilciler Meclisi kurulacaktı). 1982 Anayasasında böyle bir hüküm yoktu.
Ø 1961 Anayasasında siyasi partiler kamuoyu oluşturma açısından rol alırken. 1982 Anayasasında hiç bir muhalif harekete izin verilmemiştir.
Ø 1982 Anayasası halk oyuna sunulurken Cumhurbaşkanlığı seçimi de yapılmıştır.
1982 ANAYASASININ ÖZELLİKLERİ
Ø Daha ayrıntıcıdır.
Ø Geçiş dönemi öngörmüştür. Bir defaya mahsus olarak Cumhurbaşkanlığı seçimi halka yaptırılmıştır.
Ø Katı ve serttir. Anayasa değişikliği Cumhurbaşkanlığı onayı şartı ilk kez getirilir.
Ø Milli Güvenlik Konseyinin düzenlediği kanunların anayasaya aykırılığı iddia edilemez. 2001 değişiklikleriyle çıkarılmıştır.
Ø Otoritenin ağırlığı artmıştır. Kamu yararının, kişilerin yararından önce geldiği düşüncesi ve anarşi kaygıları sebebiyle hak ve hürriyetlerde sınırlamalara gidilmiştir. Güçlü devlet, otoriter idare kavramları ön plana çıkmıştır.
Ø Yürütme organı güçlendirilmiştir. Cumhurbaşkanı makamı güçlendirilmiştir.
Ø Siyasi karar alma mekanizmalarındaki tıkanıkları giderici hükümler getirilmiştir.
Ø Daha az katılımcı bir demokrasi modelini benimsemiştir. Siyasi partilerin kadın ve gençlik kolu gibi ayrıcalık yaratan yan kuruluşları meydana getirme yasaklanmıştır. 1995 değişiklikleriyle hepsi çıkarılmıştır. Seçim dönemi 5 yıla çıkartılır.
Hukuk Devleti
Ø Yürütme işlemlerinin yargısal denetimi olması
Ø Yasama işleminin yargısal denetime tabi olması
Ø Kanuni hakim güvencesi: Hiç kimse kanunen tabi olduğu mahkemeden başka bir mahkeme önüne çıkarılamaz. Ø Yargı bağımsızlığı
Ø Kuvvetler ayrığının benimsenmesi ilkeleri geçerlidir.
Sosyal Devlet
Ø Herkese insan haysiyetine yakışır asgari bir hayat düzeni sağlamalıdır.
Ø Vergi adaleti.
Ø Kamulaştırma ve devletleştirme.
Ø Planlama.
Ø Sosyal haklar.
Anayasa değişiklikleriyle ilgili olarak:
Ø Bazı hükümlerinin değiştirilmesinin tamamen yasaklanmasına. Anayasa değiştiren kanunların kabulü için özel yöntemler öngörülmüştür.
Ø Teklif ve kabul yeter sayısının kanunlarınkine göre daha yüksek olması. Ø Bazı durumlarda referanduma başvurulmasının zorunlu olması.
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)